Afgelopen week was ik aanwezig bij het tweejaarlijkse congres van mijn beroepsvereniging, de NVVK (Nederlandse Vereniging voor Veiligheidskunde). Het is altijd nuttig om op de hoogte te blijven van de laatste ontwikkelingen! Er waren inspirerende key-note sprekers op het hoofdpodium en daarnaast een breed parallelprogramma met doe-, denk- en droomsessies, gepresenteerd door vakgenoten en aanverwante organisaties zoals de Nederlandse Arbeidsinspectie. Eén van de sessies die ik volgde, ging over ‘risicofactoren van intern ongewenst gedrag’, gebaseerd op een studie die door hen was uitgevoerd.
Intern ongewenst gedrag is een complex risico binnen organisaties en kan grote gevolgen hebben. Toch wordt dit onderwerp vaak onderbelicht in risico-inventarisaties en -evaluaties (Ri&E). En zelfs wanneer het wel wordt onderzocht, blijft het vaak beperkt tot de vraag hoe vaak ongewenst gedrag is voorgekomen. Hiermee wordt de oorzaak echter niet aangepakt, een gemiste kans!
De sessie
De sessie bleek verrassend verhelderend. Het inventariseren van ongewenst gedrag in het kader van de Ri&E valt onder het onderwerp ‘Psycho Sociale Arbeidsbelasting’ (PSA), een verplicht thema dat veel werkgevers lastig vinden, omdat het vaak als zeer subjectief wordt ervaren.
Wat regelmatig gebeurt, is dat men enkel kijkt of ongewenst gedrag voorkomt. In deze sessie werden we uitgenodigd om meer te letten op de risicofactoren die uit hun onderzoek naar voren zijn gekomen. Deze risicofactoren geven een betere indicatie van de kans op ongewenst gedrag dan het baseren op de ervaringen van één of meerdere personen, die vaak door een subjectieve bril worden beoordeeld. Dit inzicht was voor mij echt een eye-opener.
Waarom zouden we uitgebreide vragenlijsten onder het personeel verspreiden om erachter te komen of zij ongewenst gedrag ervaren, terwijl we ook rekening moeten houden met de anonimiteit van de antwoorden om sociaal wenselijke reacties te voorkomen? Het is effectiever om de risicofactoren te evalueren. Als deze niet aanwezig zijn, kan in de Ri&E worden aangegeven dat er geen reden is om aan te nemen dat er sprake is van ongewenst gedrag.
Wat zijn de risicofactoren?
Er zijn behoorlijk wat risicofactoren, en daarom zijn ze onderverdeeld in de volgende categorieën:
- Factoren die in de persoon zelf liggen
- Factoren die te maken hebben met leiderschapsstijl en de rol van de leidinggevende
- Factoren die voortkomen uit de organisatie van het werk
- Factoren die samenhangen met de fysieke werkomstandigheden
- Sociale normen en regels binnen de organisatie
- Risicogroepen en de samenstelling van het personeel
- Digitale vormen van ongewenst gedrag
Hoewel deze factoren aanwezig kunnen zijn, betekent dat niet automatisch dat er ook intern ongewenst gedrag plaatsvindt. Dit hangt af van de combinatie en stapeling van risicofactoren, evenals van de context en omgeving waarin ze zich voordoen. Mocht er aanleiding zijn, dan kan verder verdiepend onderzoek volgen.
Tot slot
Helaas was er te weinig tijd om de geplande oefening volledig uit te voeren. Het positieve daaraan was echter dat dit kwam door de vele vragen en waardevolle opmerkingen uit de groep. Op naar een goeie inventarisatie van een lastig onderwerp!
Geïnteresseerd? Klik hier voor de gehele studie
Marianne Mulder
VCMCM
